TIPOS DE ESTROFAS. LENGUA CASTELLANA

CLASES DE ESTROFAS.

• 2 versos.
  
  

NOMBRE	EJEMPLO	ESQUEMA	CARACTERÍSTICAS
Pareado	¿Qué más consuelo queréis pues con la vida volvéis?	8a 8a	· Los versos pueden ser de arte mayor o menor. · La rima puede ser consonante o asonante.

• 3 versos.

NOMBRE	EJEMPLO	ESQUEMA	CARACTERÍSTICAS
Terceto	No será cual los álamos cantores que guardan el camino y la ribera habitado de pardos ruiseñores.	11A 11- 11A	· Tres versos de arte mayor. · Rima consonante.

• 4 versos.
  
  

NOMBRE	EJEMPLO	ESQUEMA	CARACTERÍSTICAS
Cuarteto	Dolores, costurera de mi casa, añosa de mi casa, vieja amiga; era tu corazón crujiente miga de pan; eran tus ojos lenta brasa.	11A 11B 11B 11A	· Cuatro versos de arte mayor. · Rima consonante.
Redondilla	Caído se le ha un clavel hoy a la aurora del seno: ¡qué glorioso que está el heno porque ha caído sobre él!	8a 8b 8b 8a	· Cuatro versos de arte menor. · Rima consonante.
Serventesio	Era un suspiro lánguido y sonoro la voz del mar aquella tarde...; el día, no queriendo morir, con garra de oro de los acantilados se prendía.	11A 11B 11A 11B	· Cuatro versos de arte mayor. · Rima consonante.
Cuarteta	Y todo un coro infantil va cantando la lección: mil veces ciento, cien mil; mil veces mil, un millón.	8a 8b 8a 8b	· Cuatro versos de arte menor. · Rima consonante.
Cuaderna vía	Había en una tierra un hombre labrador que usaba más la reja que no otra labor, más amaba a la tierra que a su creador, y era de todas formas hombre revolvedor.	14A 14A 14A 14A	· Cuatro versos alejandrinos. · Rima consonante.

• 5 versos.

NOMBRE	EJEMPLO	ESQUEMA	CARACTERÍSTICAS
Quinteto	Hundía el sol su disco refulgente tras la llanura azul del mar tranquilo dando sitio en la noche, qué imprudente presta con sus tinieblas igualmente al crimen manto y al dolor asilo.	11A 11B 11A 11A 11B	· Cinco versos de arte mayor. · Rima consonante. · No más de 2 versos seguidos con la misma rima. · Ningún verso sin rima. · No rimar entre sí los dos últimos.
Quintilla	He soñado historia y brillo sombras, glorias y poder; fui señor de horca y cuchillo al amparo del castillo, del castillo de Bellver.	8a 8b 8a 8a 8b	· Cinco versos de arte menor. · Rima consonante. · Esquema variable.
Lira	Buscando mis amores iré por esos montes y riberas, ni cogeré las flores, ni temeré las fieras y pasaré los fuertes y fronteras.	7a 11B 7a 7b 11B	· Dos versos endecasílabos. · Tres versos heptasílabos. · Rima consonante.

• 6 versos.
  

NOMBRE	EJEMPLO	ESQUEMA	CARACTERÍSTICAS
Pie quebrado	Recuerde al alma dormida avive el seso y despierte contemplando cómo se pasa la vida cómo se viene la muerte, tan callando;	8a 8b 4c 8a 8b 4c	· Versos de arte menor. · Rima consonante.

• 8 versos.

NOMBRE	EJEMPLO	ESQUEMA	CARACTERÍSTICAS
Octava real	Cerca del Tajo en soledad amena, de verdes sauces hay una espesura, toda de hiedra revestida y llena, que por el tronco va hasta la altura y así la teje arriba y encadena, que el Sol no halla paso a la verdura; el agua baña el prado con sonido alegrando la vista y el oído.	11A 11B 11A 11B 11A 11B 11C 11C	· Ocho versos de arte mayor. · Rima consonante.
Octavilla	Veinte presas hemos hecho a despecho del inglés y han rendido sus pendones, cien naciones a mis pies.	4- 4a 4a 4b 4- 4c 4c 4b	· Ocho versos de arte menor. · Rima consonante. · Esquema variable.

• 10 versos.

NOMBRE	EJEMPLO	ESQUEMA	CARACTERÍSTICAS
Décima	Guarneciendo de una ría la entrada incierta y angosta, sobre un peñón de la costa que bate el mar noche y día, se alza, gigante y sombría, ancha torre secular que un rey mandó edificar a manera de atalaya para defender la playa contra las iras del mar.	8a 8b 8b 8a 8a 8c 8c 8d 8d 8c	· Versos de arte menor. · Rima consonante

14 versos.

NOMBRE	EJEMPLO	ESQUEMA	CARACTERÍSTICAS
Soneto	Hermosas ninfas, que en el río metidas, contentas habitáis en las moradas de relucientes piedras fabricadas y en columnas de vidrio sostenidas; Agora estéis labrando embellecidas, o tejiendo las telas delicadas; ahora unas con otras apartadas, contándoos los amores y las vidas; dejad un rato la labor, alzando vuestras rubias cabezas a mirarme, y no os detendréis mucho según ando; que o no podréis de lástima escucharme, o convertido en agua aquí llorando podréis allá despacio consolarme.	11A 11B 11B 11A 11A 11B 11B 11A 11C 11D 11C 11D 11C 11D	· Catorce versos de arte mayor. · Dos cuartetos y dos tercetos. · Rima consonante.

Número variable de versos.

NOMBRE	EJEMPLO	ESQUEMA	CARACTERÍSTICAS
Romance	¡Quién hubiera tal ventura sobre las aguas del mar como hubo el infante Arnaldos la mañana de San Juan! Andando a buscar la caza para su falcón cebar, vio venir una galera que a tierra quiere llegar; las velas traía de seda la jarcia de oro torzal, áncoras tiene de plata tablas de fino coral (...)	8- 8a 8- 8a 8- 8a 8- 8a 8- 8a 8- 8a	· Número indefinido de versos. · Generalmente versos octosílabos. · Rima asonante los pares.. · Versos impares libres.
Silva	La soledad siguiendo, rendido mi fortuna, me voy por los caminos que se ofrecen, por ellos esparciendo mis quejas de una en una al viento, que las lleva do parecen;	7a 7b 11C 7a 7b 11C	· Serie indefinida de versos. · Versos endecasílabos y heptasílabos. · Rima a gusto del poeta.

TEXTO DE CASTELAO 1

“O retrato”

Por amaina-­la conciencia guindei co meu título de médico no fondo dunha gabeta, e busquei outra maneira de me valer. As xentes xa non sabían que eu era dono de tan tremenda licencia oficial; mais unha noite foron requiridos os meus servicios.

Era domingo. Melchor, o taberneiro, agardaba por min ó pé da porta. Deume as boas noites e rompeu a chorar, e por entre os saloucos saíanlle as verbas tan estruchadas que soamente logrou dicirme que tiña un fillo a morrer.

O pobre pai turraba por min, e eu deixábame levar, enfeitizado pola súa dor. ¡Despois de todo eu era médico titulado e non podía negarme! E tiven tan fortes anceios de compracelo que sentín xurdir nos meus adentros unha grande ciencia…

Cando chegamos á casa de Melchor logrei arriarme das súas mans, e con finxido acoitamento confeseille que sabía pouco da carreira…
…..-Repara que hai moitos anos que non visito enfermos.
E entón Melchor, facendo un esforzo, díxome quedamente:

-O meu fillo xa non precisa de médicos. Eu xa sei que o coitado non pasa da noite. E váiseme, señor; ¡váiseme e non teño ningún retrato seu!

Ai, eu non fora chamado como médico; eu fora chamado como retratista, e no intre sentín ganas acedas de botarme a rir.

E por verme ceibe de xeira tan macabra díxenlle que unha fotografía era mellor ca un deseño, asegureille que de noite poden facerse fotografías, e botando man de moitos razonamentos logrei que Melchor largase de min á cata dun fotógrafo. A cousa quedaba arrombada, e funme durmir, con mil ideas ensarilladas na chola.

Cando estaba prendendo no sono petaron na miña porta. Era Melchor.

-¡Os fotógrafos din que non teñen magnesio!
E díxomo tremendo de anguria. A face albeira, e os ollos coma dous tetos de carne vermella de tanto chorar.
Endexamais fitei a un home tan desfeito pola dor.
Pregaba, pregaba, e collíame as mans, e turraba por min, e o malpocado dicía cousas que me rachaban as entrañas:
-Considérese, señor. Dous riscos de vostede nun papel e xa poderei ollar sempre a cariña do meu neno. ¡Non me deixe na escuridade, señor!

¡Quen teria corazón para negarse! Collín papel e lápiz, e alá me fun con Melchor, disposto a facer un retrato do rapaz moribundo.

Todo estaba quedo e todo estaba calado. Unha luz cansa alumeaba, en amarelo, dúas facianas arrepiantes que ventaban a morte. O neno era o centro daquela pobreza da materia.

Sen dicir nada senteime a debuxa­lo que ollaban os meus ollos de terra, e soamente ó cabo dalgún tempo conseguín afacerme ó drama que fitaba e aínda esquecelo un pouco, para poder traballar afervoado, coma un artista. E cando o deseño estaba xa no seu punto a voz de Melchor, agrandada por tanto silencio, feriume con estas verbas:

-Pola alma dos seus defuntos, non mo retrate así. ¡Non lle poña esa cara tan encoveirada e tan triste!

Confeso que ó volver á realidade non souben que facer, e púxenme a repasa­las liñas xa feitas do retrato. O silencio foi esgazado novamente por Melchor:
-Vostede ben sabe como era o meu rapaciño. Faga memoria, señor, e debúxemo rindo.

De súpeto naceume unha grande idea. Rachei o traballo, ensumín o meu ollar nun novo papel branco e debuxei un neno imaxinario. Inventei un neno moi bonito, moi bonito: un anxo de retábulo barroco, a sorrir.

Entreguei o debuxo e saín fuxindo, e no intre de poñe-lo pé na rúa sentin que choraban dentro da casa. A morte viñera.

Agora Melchor consólase ollando a miña obra, que está pendurada enriba da cómoda, e sempre di coa mellor fe do mundo:

-Tiven moitos fillos, pero o máis bonito de todos foi o que me morreu. Velaí está o retrato que non mente.

LITERATURA ESPAÑOLA 3º ESO(figuras literarias)

FIGURAS LITERARIAS MÁS COMUNES

1. FIGURAS DE ORDEN

A. Hipérbaton:consiste en alterar el orden lógico o normal de construcción de una frase.

Lo normal sería SUJ+VB+COMPLEMENTOS, pero para destacar un elemento o para crear belleza se altera ese orden.

Ej: corría lozana la doncella

creyéndose ella la más bella.

Cuando el elemento a destacar se pone entre comas o admiraciones , a esta figura se le llama APÓSTROFE. Suele ser un ser, animado o inanimado al que el poeta se dirige para destacarlo.

Ej: Camina hacia aquí, hermana,

con las manos en alto.

B) Quiasmo:consiste en colocar dos miembros equivalentes cruzados, de forma que dichos miembros presenten ordenaciones inversas.

Ej: Cuando pitos flautas

cuando flautas pitos

2. FIGURAS DE REPETICIÓN:

A) Aliteración:consiste en la repetición de uno o varios sonidos en una oración o verso , con el fin de imitar un sonido y transmitir una determinada sensación.

Ejs: El ruido con que rueda la ronca tempestad

En el silencio sólo se escuchaba

un susurro de abejas que sonaba

B) Anáfora :consiste en la repetición de una palabra al principio de cada verso o de cada frase (en el mismo verso)

Ejs: Un no por respuesta Iremos destinados, iremos a morir

un día de fiesta el destino será sufrir.

Si esa repetición se produce al final de los versos se llama EPÍFORA

Ej: Surcando el viento

sintiendo el viento...

C)Bimembración: consiste en la repetición de estructuras dentro de un mismo verso.A veces pueden ser incluso las mismas palabras. Si la reptición se produce en distintos versos se llamará PARALELISMO.

Ej: Golpeada por el viento, golpeada por el mar

maltratada y sin aliento , humillada sin hablar

Era la sed , el hambre y tú fuiste la fruta

era el duelo, las ruinas y tú fuiste el milagro

500. Polisíndeton: consiste en repetir las conjunciones con el fin de dar elntitud al verso.(las más frecuentes son : y,ni, que)

Ej: Y llora, y miente y habla,

y es hija del mar.

3. FIGURAS DE SUPRESIÓN:

A) Asíndeton:consiste en la eliminación de nexos en unos versos con el fin de que la expresión adquiera más viveza y rapidez.

Ej: Hablaba horrores de los ciegos,

de los abandonados,de los desvalidos

de los olvidados , de los vencidos.

B) Elipsis: consiste en la supresión de una o varias palabras del verso con el fin de intensificar la expresión.

Ej: Por una mirada, un mundo;

por una sonrisa, un beso;

por un beso....¡Yo no sé

que te diera por un beso!

4. FIGURAS DE SIGNIFICADO

A) Antítesis:consiste en contraponer dos palabras, expresiones o ideas de significado opuesto.

Ej: Es tan corto el amor y tan largo el olvido.

B) Paradoja:consiste en utilizar una expresión aparentemente contradictoria que invita a la reflexión.

Ej: Vivo sin vivir en mi,

y tan alta vida espero,

que muero porque no muero.

C) Hipérbole:consiste en exagerar aquello de lo que se habla.

Ej. Si me negáis vuestra sonrisa, me moriría.

D) Metáfora: consiste en la comparación de un término real con uno imaginario con el que guarda una relación de semejanza.

Ej: Las perlas de su boca me atraían hacia sí.

Cuando aparece una simple comparación con los nexos y los objetos comparados se llama SÍMIL

Ej: Sus dientes eran como perlas.

E) Metonimia:consiste en sustituir un nombre por el otro con el que mantiene una relación de continuidad o proximidad.(causa..efecto,concreto....abstracto)

Ej: La mejor pluma de la literatura universal es Cervantes.

     En la cocina la cacerola desprendía un olor a tomate frito.

F) Personificación:consiste en atribuir a un ser o a un animal o a una cosa inanimada o abstracta, cualidades o acciones propias de los seres humanos. Recibe también el nombre de PROSOPOPEYA.

Ej: El Tajo en aquella parte caminaba.

g) Sinestesia:Consiste en asociar sensaciones a registros sensoriales distintos. Expresas una percepción sensorial a través de un sentido distinto al que le correspondería.

Ej: Su habitación se iluminaba por una luz lenta.

     Era su mirada muy cálida.

5. OTRAS FIGURAS:

a) Encabalgamiento: consiste en cortar una estrofa en varios versos, sin ponerle pausa al final de cada verso.Es decir es como si cortases la oración en dos versos distintos.

Ej: Cuando llegue

     tu momento,

     no preguntes.

ORACIÓNS REPASO GALEGO 4º.TODAS

ORACIÓNS REPASO GALEGO 4º.TODOS OS TIPOS.

ANALIZA POR ÁRBORE AS SEGUINTES CLÁUSULAS E ORACIÓNS.

1. Marchou para o cine antes de que discutisemos.

2. Comemos na casa ou imos fóra pero decídete axiña.

3. Estivo no Caribe de vacacións  para intentar esquecer o seu fracaso amoroso.

4. Non amosou mellora no comportamento aínda que está indo á psicóloga.

5. Avisoume de que chegaría tarde á reunión.

6. Se non traes ti os Cds, non teremos música ningunha.

7.O can cuxa foto saiu onte na prensa é moi valioso.

8.Fixeron a coreografía como lles ensinara o monitor.

9. Tes que vir cando te mande o médico.

10.Comprou unha moto que corre bastante.

11. Ou fas ti o biscoito ou quedamos sen sobremesa.

12. Estiveron falando de que necesitaba unha malla de ballet.

13.Leu o libro, daquela fuxiu.

14. Ten o valor de dicir que el non foi.

15. Os libros que mercamos no centro comercial estaban defectuosos.

16.Puxo a mochila onde lle apeteceu e logo caeulle.

17.Ti fai o que queiras pero logo non te queixes.

18. Pintou o cadro aínda que non tiña o material na aula. 

19. Se necesitas un coche novo, mércao xa.

 20. Estaba impaciente por saber os resultados de selectividade.

SOLUCIÓNS:

1. CLAÚSULACOMPLEXA QUE DENTRO TEN UNHA  SUBORDINADA ADVERBIAL TEMPORAL(antes de que discutisemos)

2. CONXUNTO ORACIONAL ADVERSATIVO E DENTRO DA PRIMEIRA TEN UN CONX, ORAC. DISXUNTIVO.

3. ORACIÓN BIPOLAR FINAL.

4. ORACIÓN BIPOLAR CONCESIVA.

5. CLÁUSULA COMPLEXA , DENTRO TEN UNHA SUB. SUBST. DE C. RÉXIME(de que chegaría tarde á reunión)

6. ORACIÓN BIPOLAR CONDICIONAL

7. CLÁUSULA COMPLEXA QUE DENTRO TEN UNHA SUBORDINADA ADXECTIVA DE RELATIVO QUE SAE DO MODIFICADOR DA FRASE SUBSTANTIVA QUE HAI NO SUXEITO  (cuxa foto saíu onte na prensa)

8. CLÁUSULA COMPLEXA QUE DENTRO TEN UNHA CLÁUSULA ADVERBIAL MODAL(como lles ensinara o monitor)

9.  CLÁUSULA COMPLEXA QUE DENTRO TEN UNHA CLÁUSULA ADVERBIAL TEMPORAL(cando te mande o médico)

10. CLÁUSULA COMPLEXA QUE DENTRO TEN UNHA CLÁUSULA ADXECTIVA DE RELATIVO(que corre bastante)

11. ORACIÓN COORDINADA DISTRIBUTIVA

12.  CLÁUSULA COMPLEXA QUE DENTRO TEN UNHA CLÁUSULA SUB. SUBST DE COMPL . DE RÉXIME(de que necesitaba unha malla de ballet)

13. ORACIÓN BIPOLAR CONSECUTIVA

14.  CLÁUSULA COMPLEXA QUE DENTRO TEN UNHA CLÁUSULA SUB. SUBST DE C.N (de dicir que el non foi)

15.  CLÁUSULA COMPLEXA QUE DENTRO TEN UNHA CLÁUSULA ADX DE RELATIVO C.N (que mercamos no centro comercial)

16. ORACIÓN COORDINADA COPULATIVA E A 1ª ORACION É COMPLEXA QUE DENTRO TEN UNHA SUBORDINADA ADVERBIAL LOCATIVA(onde lle apeteceu)

17.  ORACIÓN COORDINADA ADVERSATIVA QUE LOGO NA 1ª ORAC. TEN DENTRO UNHA SUB. SUBT. DE CD(o que queiras)

18. ORACIÓN BIPOLAR CONCESIVA

19. ORACIÓN BIPOLAR CONDICIONAL

20.  CLÁUSULA COMPLEXA QUE DENTRO TEN UNHA CLÁUSULA SUB. SUBST DE 

C. ADX (por saber os resultados de selectividade)

ORACIONES REPASO CAST 4º ESO. TODOS LOS TIPOS MEZCLADOS.

ANALIZA POR ÁRBOL LAS SIGUIENTES ORACIONES .

1. En la casa que vives, han habitado fantasmas.
2. No es cierto que has copiado pero lo sospechaban todos.
3. Ella no protestó para que le subiesen la nota.
4. Ahórrate los comentarios, ganarás más y serás más prudente.
5. Aunque llegue a tiempo no podrá realizar la operación.
6. Estoy cansada de que te portes así.
7. El examen fue más facil que lo que esperábamos.
8. Ha realizado el plan como le había ordenado su jefe.
9. Necesitamos una ayuda precisa o nos saldrá todo mal.
10. Ella es la chica cuyo apartamento se ha inundado ayer.
11. No me acostumbraré jamás a obtener malas calificaciones.
12. La admitieron en el instituto a pesar de que no cumple los requisitos.
13. Me siento muy cerca de mejorar mis marcas personales.
14. Nos lo han traido ya, es decir, podremos utilizarlo cuando quieras.
15. Me lo prestó a condición de que se lo devolviese en dos horas.
16. Te apetece comer o te preparo un café, decídete ya.
17. Cuando llegue el repartidor hazle pasar a la cocina.
18. Había tanto ruido que no se podía escuchar al profesor.
19. Tuvo la ocasión de decírselo todo a la cara.
20. Si decides escoger esa opción, avísame.
21. No me dijo que vendría con toda su familia.
22. Sintió deseos de vomitar en la clase.
    

    SOLUCIONARIO

    1. Oración compuesta( or. sub. adjetiva de relativo CN)

    2. Oración  compuesta coordinada adversativa (la oración  1 tiene dentro una Sub Sust. De SUJ : que has copiado)

    3. Oración subordinada adverbial  final ( sale del CCFIN)

    4. Oración compuesta coordinada yuxtapuesta(dentro  de la orac. 2 hay otra  orac.compuesta  coordinada copulativa) 

    5. Oración compuesta subordinada concesiva

    6. Oración Compuesta(orac. sub. sust. de C. Adjetivo)

    7. Oración compuesta subordinada comparativa

    8. Oración compuesta(Or. Sub. Adverbial modal)

    9.Oración compuesta  coord disyuntiva

    10. Oración compuesta(or sub adj de relativo)

    11. Oración compuesta (Orac. sub. sust. de C. Régimen)

    12.   Oración compuesta subordinada  concesiva

    13. Oración compuesta(Or. Sub. Sust. de C. Adverbio)

    14.Oración compuesta coordinada explicativa (en la oración 2 hay dentro una Or. sub adverbial temporal: cuando quieras)

    15.Oración compuesta subordinada  condicional.

    16.Oración compuesta coordinada yuxtapuesta y en la oración 1 tiene dentro otra oración compuesta disyuntiva.

    17. Oración compuesta (Or. sub. adverbial temporal)

    18.   Oración compuesta subordinada consecutiva

    19. Oración compuesta (Orac. Sub. sust. de CN)

    20.  Oración compuesta subordinada  condicional.

    21. Oración compuesta (Or. sub. sust de CD)

    22. Oración compuesta (Or. sub. sust de CN)

FONÉTICA : VOGAIS, CONSOANTES E SEMIVOGAIS.

1. VOGAIS:

  i vogal anterior alta (pechada)

 e  vogal anterior media-alta (media-pechada)

 ɛ  vogal anterior media-baixa (media-aberta)

 a  vogal central baixa

 ɔ  vogal posterior media-baixa (media-aberta) arredondada 

 o  vogal posterior media-alta (media-pechada) arredondada

 u  vogal posterior alta (pechada) arredondada

 2. CONSOANTES: 

p consoante oclusiva bilabial xor da LETRA: p

 b consoante oclusiva bilabial sonora LETRAS: v,b

 t consoante oclusiva dental xorda LETRA: t 

d consoante oclusiva dental sonora .LETRA: d

k cons. oclusiva velar xorda.LETRAS: c(a,o,u),qu,k

 ɡ consoante oclusiva sonora.LETRA: g

 t͡ʃ consoante africada postalveolar LETRA: ch

f consoante fricativa labiodental xordaLETRA: f

 θ consoante fricativa interdental xordaLETRA: z,c(e,i)

 s consoante fricativa apicoalveolar xordaLETRA: s (e seseo

ʃ consoante fricativa lámino-postalveolar xordaLETRA: x

 ħ consoante fricativa farínxea xordaLETRA: gh(gheada)

 m consoante nasal bilababial LETRA: m

n consoante nasal alveolarLETRA: n

 ɲ consoante nasal palatal LETRA: ñ

ŋ consoante nasal velar LETRA: nh, n(seguida de g,k),-n

r cons. rótica vibrante múltipleLETRA: r- , rr,r(precedida de n)

 ɾ consoante rótica batida simpleLETRA: -r

l aproximante lateral alveolar LETRA: l

ʎ aproximante lateral palatal LETRA: ll .

3. SEMIVOGAIS

j aproximante semivogal palatal: CANDO O I APARECE EN DITONGOS

w aproximante semivogal labiovelar: CANDO O U APARECE EN DITONGOS

Texto 2 Carlos Casares

O XOGO DA GUERRA 1
Botaron a sortes e tocoume a min. Eu penso que fixeron trampa, pero calei. Díxome o Rata:
"Vai". Eu non quería ir, digo a verdade. Pero cando o Rata dicía vai, había que ir. O Rata
estaba tolo, segundo a miña nai. Pero eu penso que non estaba tolo, que era atravesado e de
mala lei. "Vai", dixo outra vez. E fun. A casa de don Domingo quedaba lonxe. Algo así como a
dous quilómetros. Tiven que dar un rodeo para non pasar por diante da zapatería do meu pai.
Pensei:"escapo para a casa e xa está". Pero collín medo. Ademais ía calor e na casa no verán non se para coas moscas.
Cheguei ao chalé de don Domingo e berrei:
-¡Zalo...!
Ladraron os cans. Agardei un pouco e volvín chamar:
-¡Zalo..!
Cando apareceu, de seguida me dei conta de que viña de durmir a sesta. Díxome: "¿Que pasa!? Eu díxenlle: "O Rata agárdate no río. Cazou unha bolboreta moi bonita. Di que vaias, que cha dá para a coleción". O Zalo era tolo polas bolboretas. E o Rata, que mamalón, cómo lle sabía dar co gusto á xente.
-¿Onde está o Rata?
-No campo da Bomba.
Saímos correndo. Cando chegamos, o Rata estaba bañándose no río. Ao nos ver, saíu.
Mirou ao Zalo con cara de atravesado e díxolle:
"Hola, "¿Queres a bolboreta?". O Zalo volveuse cara a min como preguntando. A verdade, eu
non quería. O Rata asubiou e entre todos botáronse ao Zalo. Espírono e atárono a un amieiro. O Zalo choraba e a min déronme ganas de chorar. Eso non se lle fai a ninguén e menos a traición. O Rata chuspiulle alí, naquel sitio, e chamoulle caguetas. "Non se chora", dixo.
Despois colleu un vimbio e pasoullo polas pernas o pola barriga sen lle dar. Botamos a sortes e tocoume a min. Quixen fuxir ou tirarme ao río, pero o Rata miroume así, como mira el, e collín o vimbio. "Veña"- Díxenlle que non. "Mira, Rafael, que te imos atar a ti". "Non", "Mira Rafael, que non me enchas". "Mira Rafael..." Pola voz souben que me ía dicir o da miña nai.
Agarrei o vimbio e funme cara ó Zalo. Eu non quería, ben o sabe Deus. E deille no pescozo.
Os outros berraron: "¡Máis!" E eu non vía. E daba. E sentía o sol dentro da cabeza e os chíidos do Zalo, que se me espetaban nos ouvidos. E daba. "¡Máis!" Doíame o brazo de tanto subir e baixar. "¡Máis!" Cando mirei para o Zalo gañei medo. Sangraba por todas partes e comíano as moscas. Estaba como morto. Non
falaba. O Rata e os outros fuxiron. Eu tamén fuxín. Eu non quería, digo a verdade. Díxenllo a aquel señor, pero non me fixeron caso. Tamén lle dixen que fora por sortes, que me tocara a min. Pero non me escoitou. Faloume do inferno e entón calei.

Texto de Carlos Casares 2(GAL 4º ESO)

O xogo da guerra 2

Agora estou neste colexio desde hai un ano. É primavera e non podo saír. Se cadra déixanme marchar en xullo, pero aínda non o sei. Onte leváronme á sala de castigos. Din que no recreo non pode andar un só paseando polo patio, que hai que xogar. Tampouco se pode andar de dous en dous. A nai que os pariu a todos!. Eu quero andar só. A min non me gusta xogar ao fútbol nin ao frontón nin ao baloncesto. Gústame xogar no lavabo. Tampouco se pode, porque está tamén prohibido. Pero polas noites, cando todos dormen, levántome e vou aos lavabos e xogo á guerra. Durante o día collo moscas, arríncolles as ás e gárdoas nunha caixa de mistos. Pola noite meto as moscas na pileta e abro a billa, pouquiño a pouco, moi devagariño. As moscas soben, foxen pola pileta arriba, pero eu empúxoas para abaixo cunha palliña e afóganse. É a guerra. Afóganse aos poucos. Un día cazáronme e leváronme á sala de castigos. Chamáronme marrán por andar tocando as moscas. E que? Se non fose pola guerra, podrecíame de noxo. Durante o inverno, como non había moscas, xogaba con anacos de papel, pero non é tan bonito.
En xullo din que saio. O  Rata, se cadra, pensa que me esquecín. Seguro que pensa que seguimos sendo amigos. Entón voulle a dicir: «Vés ao río?»El vén, que lle gusta moito. E despois pregúntolle: «Xogamos aos submarinos?». El xoga, que lle gusta moito xogar aos submarinos. Primeiro paso eu. Paso dous ou tres veces. Despois que pase el. Abro ben as pernas e o pasa polo medio, debaixo da auga. E así dous ou tres veces. E entón, ala, cando pase, pecho as pernas e queda  enganchado polo pescozo. Aos poucos, devagariño, como as moscas da pileta.

Características da Nova Narrativa Galega(LIT ESP. 4º ESO)

CARACTERÍSTICAS DA NOVA NARRATIVA GALEGA(algunhas moi presentes na obra de Carlos Casares)

As prosa da nova narrativa galega supón unha innovación nas formas narrativas, a introdución de modelos culturais estranxeiros e unha ruptura da concepción tradicional da novela. As súas influencias estarán en William Faulkner, Franz Kafka, James Joyce, no existencialismo francés de Jean-Paul Sartre ou Albert Camus e, moi especialmente, no nouveau roman; movemento do que toma o título. "Nouveau roman" tradúcese por nova novela, isto é, nova narrativa.

En liñas xerais, as novelas da nova narrativa galega defínense por:

• Romper a liñalidade espazo-temporal en favor de localizacións urbanas imprecisas e, case sempre, asfixiantes.
• Presentar personaxes con problemas patolóxicos que adoitan encontrarse en situacións marxinais ou límite.
• Empregar no interior dun mesmo relato, ao xeito do nouveau roman, a perspectiva múltiple mediante o uso de distintos narradores que tenden a expresarse a través do monólogo interior.
• Servirse do obxectalismo; técnica popularizada polo nouveau roman que consiste na descrición minuciosa e descontextualizada das cousas que o narrador ten ao seu alcance, provocando, de novo, sensacións de asfixia e estrañamento xa aludidas.
• Incidir en temas relativos ao absurdo, ao sentido da vida, á angustia ou á soidade inherente ao individuo.

Ademais de todas estas características comúns aos autores da Nova Narrativa, Carlos Casares vaise diferenciar polo seu realismo, ás veces dun xeito moi cruel e duro.

Autores homenaxeados Letras galegas

Lorca video de su muerte(LITE ESP. 4º ESO)

video Celso Emilio Ferreiro

Letra canción Celso Emilio Ferreiro

DEITADO FRENTE AO MAR Celso Emilio Ferreiro
 Lingoa proletaria do meu pobo,
 eu fáloa porque sí, porque me gosta, 
porque me peta e quero e dame a gaña; 
porque me sai de dentro, 
alá do fondo dunha tristura aceda que me abrangue 
ao ver tantos patufos desleigados,
 pequenos mequetrefes sin raíces 
que ao pór a garavata
 xa non saben afirmarse no amor dos devanceiros,
 falar a fala nai, a fala dos avós que temos mortos,
 e ser, co rostro erguido, 
mariñeiros, labregos do lingoaxe,
 remo i arado, proa e rella sempre. 
 Eu fáloa porque sí, porque me gosta
 e quero estar cos meus,
coa xente miña, 
perto dos homes bos que sofren longo
 unha historia contada noutra lingoa.
 Non falo pra os soberbios,
 non falo pra os ruis e poderosos,
 non falo pra os finchados,
 non falo pra os baleiros,
 non falo pra os estúpidos, 
que falo pra os que agoantan rexamente 
 mentiras e inxusticias de cotío; 
pra os que súan e choran un pranto cotidián de bolboretas,
 de lume e vento sobre os ollos núos.
 Eu non podo arredar as miñas verbas 
de tódolos que sofren neste mundo. 
 E ti vives no mundo, terra miña, 
berce da miña estirpe, Galicia, 
dóce mágoa das Españas, 
deitada frente ao mar, ise camiño...

CARLOS CASARES- VIDA E OBRA(LITE.GAL. 4º)

CARLOS CASARES

Carlos Casares naceu en Ourense no ano 1941 no seo dunha familia de clase media. Con tan só tres anos trasládase a Xinzo de Limia, onde seu pai exercía a profesión de mestre. Deste xeito, vivirá no rural galego a súa primeira infancia, fortemente vencellado á lingua do país,Carlos Casares será enviado ao Seminario Conciliar de Ourense onde cursará Humanidades entre os cursos 1952-53 e 1956-57. Durante estes anos vivirá unha forte represión lingüística que espertará no autor un espírito inconformista. Como consecuencia disto, Carlos abandonará o Seminario e cursará os estudos de Bacharelato por libre, o cal lle facilitará unha chea de horas de liberdade que investirá no que serán os comezos da súa creación literaria. Así, gañará un premio na capital ourensá que lle dará a posibilidade decoñecer ao intelectual galeguista Vicente Risco, 

Rematados os estudos, Casares instálase en Santiago de Compostela onde comeza a carreira de Filosofía e Letras, especializándose en Filoloxía Románica,(francés) entre os anos 1961 e 1967. Na Universidade entrará en contacto con Arcadio López-Casanova, e grazas a el coñecerá a Ramón Piñeiro, vencellándose así no núcleo da cúltura galega antifranquista.

Rematada a carreira, Carlos regresa a Xinzo para agardar a convocatoria de oposicións. Mentres tanto, solicita praza no Instituto de Ourense pero comeza traballar en Viana do Bolo, como profesor auxiliar no “Colegio Libre Asociado”. Unha vez alí entrará en conflito coa dirección do Centro ao realizar actividades que non gustaban ao Réxime. Deste xeito, será expulsado e, debido á intervención do Reitor da Universidade de Santiago de Compostela, seralle prohibido exercer a docencia en toda Galiza. Así, emigrará a Biscaia onde estará pouco tempo por causa duns problemas do Centro, alleos ao autor.

Na volta desta viaxe, coñece no tren a Kristina Berg, unha rapaza sueca que se converterá na súa muller até o fin dos seus días. Así, Carlos visitará con frecuencia Suecia, un país cunha sociedade aberta, democrática e avanzada, e alí nacerán os seus fillos, Hakan e Christian.

No 1974 convócanse oposicións, ás que Carlos se presenta e consegue praza de profesor de Lingua e Literatura Española no Instituto de Ensino Medio de Cangas do Morrazo. Pero ao pouco tempo será expedientado xunto a Méndez Ferrín, Alonso Montero e Francisco Rodríguez.

Un ano despois, Casares gañará o premio Galaxia, conmemorando o 25 aniversario da editorial, que o levará a ser recoñecido como unha das voces emerxentes máis renovadoras e significativas da narrativa galega. Isto, xunto aos estudos realizados sobre Otero Pedrayo, Vicente Risco ou Curros Enríquez, levaríano a entrar na Real Academia Galega no ano 1977, sendo o membro numerario máis novo.

A pesar do seu traballo como ensaísta, Carlos Casares non esquecerá a narrativa, e seguirá publicando obras sendo moi ben acollidas polo público.

Participación política

Carlos Casares participa tamén da política galega nos anos de transición e comezos da democracia.Destaca a súa participación como independentes nas listas do PSOE e a seren membros do primeiro parlamento de Galiza no ano 1981. Nel, cómpre salientar o esforzo que ambos os dous intelectuais farían para a redacción e aprobación da Lei de Normalización Lingüística no 1983 e a creación do Consello da Cultura Galega, no mesmo ano. Mentres, a actividade política non remataba de convencer ao intelectual pasaría a centrarse de novo no traballo cultural, chegando a presidir o Consello da Cultura Galega (1996-2002), e a dirixir a editorial Galaxia (1986-2002) e a revista Grial.

Xa nos anos 90 Carlos Casares dedicarase a viaxar por medio mundo participando en múltiples congresos e encontros. Así, acudirá aos Congresos mundiais do Pen Clube en Maastrich, Toronto e Compostela, no Literarisches Kolloquium en Berlín ou dará cursos de galego en cidades como Nova York.

Carlos Casares finará o 9 de marzo do 2002 de xeito repentino debido a unha crise cardíaca.

OBRA

Revistas

Colaborou en numerosas revistas e xornais, entre eles Grial, revista da que foi director dende 1989 a 2002,

Narrativa

• Vento ferido (1967, Galaxia). Relatos breves sobre a violencia e o fatalismo.
• Xoguetes pra un tempo prohibido (1975, Galaxia).
• Os escuros soños de Clío (1979, Galaxia).
• Ilustrísima (1980, Galaxia). Traducido ao castelán en 1981 en Luis de Baralt (Barcelona), por Basilio Losada
• Deus sentado nun sillón azul (1996, Galaxia).
• O sol do verán (2002, Galaxia).

Ensaio

• Manuel Curros Enríquez (1980, Galaxia).
• Otero Pedrayo (1981, Galaxia).
• Vicente Risco (1981, Galaxia).
• Conversas con Ánxel Fole (1984, Galaxia).
• Francisca Herrera Garrido (1987, Real Academia Galega).
• Ramón Otero Pedrayo (1988, Real Academia Galega).
• Ramón Piñeiro: unha vida por Galicia (1991, Caixa Galicia. 2005, Galaxia).
• Fermín Bouza Brey (1992, Real Academia Galega).
• Na marxe de cada día: follas dun diario (1994, La Voz de Galicia).
• A vida de Ánxel Fole (1996, Galaxia).
• Guía da provincia de Pontevedra: arte, cultura e gastronomía (1996).
• Ramón Piñeiro (1996, Xunta de Galicia).
• Ánxel Fole: escolma de textos (1997, Real Academia Galega).
• Hemingway en Galicia (1999, Galaxia).
• Un país de palabras (1999, Galaxia).
• Biografía de Don Juan de la Coba (2000, Galaxia).
• A vida do padre Sarmiento (2001, Galaxia).
• Conciencia de Galicia: Risco, Otero, Curros : tres biografías (2004, Galaxia).
• Á marxe, 1992. Obra xornalística I (2005, Galaxia).
• Á marxe, 1993. Obra xornalística II (2005, Galaxia).
• Á marxe, 1994. Obra xornalística III (2006, Galaxia).
• Á marxe, 1995. Obra xornalística IV (2006, Galaxia).
• Á marxe, 1996. Obra xornalística V (2007, Galaxia).
• Á marxe, 1997. Obra xornalística VI (2007, Galaxia).
• Á marxe, 1998. Obra xornalística VII (2008, Galaxia).

Literatura infantil

• A galiña azul (1968, Galaxia).
• As laranxas máis laranxas de tódalas laranxas (1973, Galaxia).
• O can Rin e o lobo Crispín (1983).
• Este é Toribio (1991, Galaxia).
• Toribio contra o profesor Smith (1991, Galaxia).
• Toribio e o contador de contos (1991, Galaxia).
• Toribio ten unha idea (1992, Galaxia).
• Toribio revoluciona o tráfico (1994, Galaxia).
• O galo de Antioquía (1994).
• Lolo anda en bicicleta (1996, Galaxia).
• Un polbo xigante (2000, Galaxia).

Biógrafo e ensaísta

Como biógrafo e ensaísta legounos varios traballos sobre a vida e obra de Vicente Risco, Otero Pedrayo, Ramón Piñeiro, Curros Enríquez e o Padre Sarmiento; así como unha achega á presenza de Ernest Hemingway en Galicia e de Galicia na obra do escritor norteamericano, Hemingway en Galicia (1999).

O humor, a sinxeleza e a claridade no tratamento dos temas que afectan ó mundo de hoxe constitúen as marcas máis características do seu estilo narrativo e ensaístico.

Tradutor

Traduciu O principiño (1972) do francés Antoine de Saint-Exupéry, Os escaravellos voan á tardiña (1989) da sueca Maria Gripe e O vello e o mar (1998) do norteamericano Ernest Hemingway.

Obras colectivas

• Contos da xustiza (1991, Ir Indo).
• Os contos da campaña (2) (1992, Xunta de Galicia).
• O mundo desde aquí (1993, IGADI).
• Unha liña no ceo (58 narradores galegos 1979-1996) (1996, Xerais).
• Para ler a Vicente Risco (1997, Galaxia). Con Arturo Lezcano e Antón Risco.
• Novos exercicios de estilo (2000, Universidade da Coruña).
• Palabras con fondo (2001, Fondo Galego de Cooperación e Solidariedade.
• Poetas e Narradores nas súas voces (Vol. I) (2001, Consello da Cultura Galega).
• Galicia: nai e señora (2002, Nigra).
• Narradio. 56 historias no ar (2003, Xerais).

Premios

• 1º Premio do Concurso nacional de contos infantís O Facho no 1968, por A galiña azul.
• Gañador do Concurso Nacional de Teatro Infantil O Facho en 1973, por As laranxas máis laranxas de todas as laranxas.
• Premio Galaxia no 1975.
• Gañador do I Premio Ramón Otero Pedrayo no 1980, por Otero Pedrayo.

Na súa honra fíxose en Vigo un instituto co seu nome: IES Carlos Casares de Vigo e adicóuselle o día das letras galegas no 2017.