jueves, 23 de febrero de 2012

CANTIGAS PARA COMENTAR

DINÍS, Don [B 518b/V 121]

Ai, senhor fremosa, por Deus
e por quan boa vos el fez,
doede-vos algũa vez
de min e destes olhos meus,
que vos viron por mal de si,
quando vos viron, e por mí.

E, porque vos fez Deus melhor
de quantas fez e máis valer,
querede-vos de min doer
e destes meus olhos, senhor,
que vos viron por mal de si,
quando vos viron, e por mí.

E, porque o al non é ren,
senón o ben que vos Deus deu,
querede-vos doer do meu
mal e dos meus olhos, meu ben,
que vos viron por mal de si,
quando vos viron, e por mí.

AFONSO EANES DO COTÓN [B 1580 / V 1112]

Foi Don Fagundo un día convidar
dous cavaleiros pera seu jantar,
e foi con eles sa vaca encetar;
e a vaca morreu-xe logu'entón,
e Don Fagundo quer-s'ora matar,
porque matou sa vaca o cajón.

Quand'el a vac'ante si mort'achou,
logu'i estando mil vezes jurou
que non morreu por quant'end'el talhou,
ergas se foi no coitelo poçón;
e Don Fagundo todo se messou,
porque matou sa vaca o cajón.

Quisera-x'el da vaca despender
tanto per que non leixass'a pacer;
ca, se el cuidasse sa vaca perder,
ante x'a der'a quen-quer, assí non;
e Don Fagundo quer ora morrer,
porque matou sa vaca o cajón.

PERO VELHO DE TAVEIRÓS e PAI SOÁREZ DE TAVEIRÓS [B 142]

-Vi eu donas en celado
que ja sempre servirei
porque ando namorado;
pero non vo-las direi
con pavor que delas hei.
Assí mi han lá castigado.

-Des que essas donas vistes,
falaron-vos ren d'amor?
Dizede, se as conhocistes,
qual delas é a melhor?
Non fostes conhocedor,
quando as non departistes.

-Ambas eran nas melhores
que homen pode cousir:
brancas eran come flores.
Mais, por vos eu non mentir,
non as pudi departir,
tanto son bõas senhores.

-Alí perdeste-lo siso
quando as fostes veer,
ca no falar e no riso
poderades conhecer
qual ha melhor parecer.
Mais faliu-vos i o viso.


ESTEVAN TRAVANCA [A 185]

Pois m'en tal coita ten Amor
por vós, dizede-me, senhor,
que vos non doedes de mí,
en que grave día vos vi
que vos non doedes de mí?

E pois m'el en tal coita ten
por vós, ai meu lum'e meu ben,
que vos non doedes de mí,
en que grave dia vos vi
que vos non doedes de mí?

Ai coita do meu coraçón!
Dizede, se Deus vos perdon,
que vos non doedes de mí,
en que grave dia vos vi
que vos non doedes de mí?

Ai lume destes olhos meus!
Dizede-mi agora, por Deus,
que vos non doedes de mí,
en que grave dia vos vi
que vos non doedes de mí

MARTÍN CODAX [B 1279 / V 885 / PV 2]

Mandad'hei comigo
ca ven meu amigo:
e irei, madr', a Vigo!

Comigu'hei mandado,
ca ven meu amado:
e irei, madr', a Vigo!

Ca ven meu amigo
e ven san'e vivo:
e irei, madr', a Vigo!

Ca ven meu amado
e ven viv'e sano:
e irei, madr', a Vigo!

Ca ven san'e vivo
e del-Rei, amigo:
e irei, madr', a Vigo!

Ca ven viv'e sano
e del-Rei privado:
e irei, madr', a Vigo!

AFONSO MÉNDEZ DE BESTEIROS [B 1558]

Don Foão, que eu sei que ha preço de livão,
vedes que fez ena guerra (daquesto soo certão):
sol que viu os genetes, come boi que fer tavão,
sacudiu-se e revolveu-se, al-
-çou rab'e foi sa vía a Portugal.

Don Foão, que eu sei que ha preço de ligeiro,
vedes que fez ena guerra (daquesto son verdadeiro):
sol que viu os genetes, come bezerro tenreiro,
sacudiu-se e revolveu-se, al-
-çou rab'e foi sa vía a Portugal.

Don Foão, que eu sei que ha prez de liveldade,
vedes que fez ena guerra (sabede-o por verdade):
sol que viu os genetes, come can que sal de grade,
sacudiu-se e revolveu-se, al-
-çou rab'e foi sa vía a Portugal.
NUNO EANES CÉRZEO [B 132]

Mia senhor fremosa, direi-vos ũa ren:
vós sodes mia morte, e meu mal, e meu ben,
e máis. Por que vo-lo hei eu ja máis a dizer?
Mia morte sodes, que me fazedes morrer.

Vós sodes mia mort'e meu mal, mia senhor,
e quant'eu no mund'hei de ben e de sabor,
e máis. Por que vo-lo hei eu ja máis a dizer?
Mia morte sodes, que me fazedes morrer.

Mia mort'e mia coita sodes, non ha i al,
e os vossos olhos mi fazen ben e mal
e máis. Por que vo-lo hei eu ja máis a dizer?
Mia morte sodes, que me fazedes morrer.

Senhor, ben me fazen soo de me catar,
pero m'én ven coita grand'; e vos direi ar,
e máis. Por que vo-lo hei eu ja máis a dizer?
Mia morte sodes, que me fazedes morrer.



MARTÍN CODAX [B 1283 / V 889 / PV 6]

Eno sagrado, en Vigo,
bailava corpo velido:
amor hei!

En Vigo, no sagrado,
bailava corpo delgado:
amor hei!

Bailava corpo velido,
que nunca houver'amigo:
amor hei!

Bailava corpo delgado,
que nunca houver'amado:
amor hei!

Que nunca houver'amigo,
ergas no sagrad', en Vigo:
amor hei!

Que nunca houver'amado,
ergas en Vigo, no sagrado:
amor hei!


NUNO FERNÁNDEZ [Torneol?] [A 74/B 187]

Que prol vos ha vós, mia senhor,
de me tan muito mal fazer,
pois eu non sei al ben querer
no mundo, nen hei d'al sabor,
dizede-me, que prol vos ha?

E que prol vos ha, de fazer
tan muito mal a quen voss'é?
Non vos ha prol, per bõa fe.
E mia senhor, se eu morrer,
dizede-me, que prol vos ha?

Que prol vos ha de eu estar
sempre por vós en grand'afán?
E est'é mui grande, de pran;
e pois mi o voss'amor matar,
dizede-me, que prol vos ha?

E vós, lume dos olhos meus,
oír-vos-edes maldizer
por min, se eu por vós morrer.
E senhor, por l'amor de Deus,
dizede-me, que prol vos ha?

MARTÍN DE GINZO [B 1270 / V 876]

Como vivo coitada, madre, por meu amigo,
ca m'enviou mandado que se vai no ferido,
e por el vivo coitada!

Como vivo coitada, madre, por meu amado,
ca m'enviou mandado que se vai no fossado,
e por el vivo coitada!

Ca m'enviou mandado que se vai no ferido,
eu a Santa Cecilia de coraçón o digo,
e por el vivo coitada!

Ca m'enviou mandado que se vai no fossado,
eu a Santa Cecilia de coraçón o falo,
e por el vivo coitada!









CANTIGAS DE ESCARNIO PARA COMENTAR

AFONSO MÉNDEZ DE BESTEIROS [B 1558]

Don Foão, que eu sei que ha preço de livão,
vedes que fez ena guerra (daquesto soo certão):
sol que viu os genetes, come boi que fer tavão,
sacudiu-se e revolveu-se, al-
-çou rab'e foi sa vía a Portugal.

Don Foão, que eu sei que ha preço de ligeiro,
vedes que fez ena guerra (daquesto son verdadeiro):
sol que viu os genetes, come bezerro tenreiro,
sacudiu-se e revolveu-se, al-
-çou rab'e foi sa vía a Portugal.

Don Foão, que eu sei que ha prez de liveldade,
vedes que fez ena guerra (sabede-o por verdade):
sol que viu os genetes, come can que sal de grade,
sacudiu-se e revolveu-se, al-
-çou rab'e foi sa vía a Portugal.


PERO VELHO DE TAVEIRÓS e PAI SOÁREZ DE TAVEIRÓS [B 142]

-Vi eu donas en celado
que ja sempre servirei
porque ando namorado;
pero non vo-las direi
con pavor que delas hei.
Assí mi han lá castigado.

-Des que essas donas vistes,
falaron-vos ren d'amor?
Dizede, se as conhocistes,
qual delas é a melhor?
Non fostes conhocedor,
quando as non departistes.

-Ambas eran nas melhores
que homen pode cousir:
brancas eran come flores.
Mais, por vos eu non mentir,
non as pudi departir,
tanto son bõas senhores.

-Alí perdeste-lo siso
quando as fostes veer,
ca no falar e no riso
poderades conhecer
qual ha melhor parecer.
Mais faliu-vos i o viso

AFONSO EANES DO COTÓN [B 1580 / V 1112]

Foi Don Fagundo un día convidar
dous cavaleiros pera seu jantar,
e foi con eles sa vaca encetar;
e a vaca morreu-xe logu'entón,
e Don Fagundo quer-s'ora matar,
porque matou sa vaca o cajón.

Quand'el a vac'ante si mort'achou,
logu'i estando mil vezes jurou
que non morreu por quant'end'el talhou,
ergas se foi no coitelo poçón;
e Don Fagundo todo se messou,
porque matou sa vaca o cajón.

Quisera-x'el da vaca despender
tanto per que non leixass'a pacer;
ca, se el cuidasse sa vaca perder,
ante x'a der'a quen-quer, assí non;
e Don Fagundo quer ora morrer,
porque matou sa vaca o cajón.



martes, 7 de febrero de 2012

VIDEO DE CANTIGA DE AMIGO(3º ESO)

Cantiga de Amigo

ANALISE DUNHA CANTIGA MEDIEVAL. 3º ESO GAL.

COMO ANALIZAR UNHA CANTIGA
A FORMA
1) Cobras = estrofas // palavras = versos (octosílabo ou decasílabo) .Cóntase ata a última sílaba acentuada e regularízase, é dicir, se dan varias medidas cóllese a que máis teñas.
2) Poden ser de: a)Mestría (máis perfectas) / b)refrán (repítese o último verso ou os dous últimos en todas as cobras)
3) Rimas: masculina (aguda) / femia (grave, pónselle un apóstrofe) , ademais será consoante e asonante. Palavra perduda = verso libre
4) Tipos de cobras:
Unisonantes: único esquema rítmico
Dobras: esquema varía cada dúas estrofas
Singulares: diferente esquema cada estrofa, todas diferentes.
Alternas: unha si unha non ,teñen a mesma rima.
RECURSOS
Xeralmente nas CANTIGAS DE AMIGO temos:
A)paralelismo: repetición da mesma idea en dúas estrofas seguidas nas que só mudan as palabras finais de cada verso ou a orde delas, co que varía a rima.
Paralelismo literal: repetición de palabras
Paralelismo estrutural: repetición de estruturas sintácticas ou rítmicas
Paralelismo semántico: repetición de significados.
O paralelismo nas cantigas de amigo pode ser de dous tipos: perfecto e imperfecto. O paralelismo imperfecto prodúcese entre pares de estrofas, cando a segunda repite con modificacións mínimas o contido da primeira. O paralelismo perfecto dáse cando esa repetición vai acompañada polo recurso do leixaprén.
B)leixaprén: ("deixa-colle") reiteración dos segundos versos dun par de estrofas como primeiros versos do par seguinte, o que acentúa o paralelismo entre as estrofas que o teñen. O segundo verso da primeira estrofa é o primeiro verso da terceira, o segundo verso da segunda estrofa é o primeiro da cuarta e así sucesivamente.
C)refrán: verso ou versos repetidos ao final de cada estrofa.
Os poetas máis destacados que compuxeron cantigas de amigo foron Meendinho, Pero Meogo, Martín Codax, Johán Zorro, Johán de Cangas, Johán Airas e Don Dinís de Portugal.CANTIGAS DE AMIGO
Existe unha clasificación tradicional que vén distínguir aínda varios subxéneros:
Barcarolas ou mariñas: Sitúanse en presenza do mar, que adquire certa personalización ao dirixirse a el a amiga como confidente seu.
Cantigas da romaría: A amiga está nun santuario, ermida ou capela, lugar de reunión que sirve de pretexto para o encontro dos namorados. Este contexto é exclusivo da literatura galego-portuguesa.
Bailadas: Composicións alegres e festivas nas que se realiza unha invitación á danza.
Albas ou alboradas: Faise referencia ao amañecer; nas "albas" provenzais os amantes separábanse após teren pernoitado xuntos.
Xeralmente nas CANTIGAS DE AMOR temos:
a)Fiinda: versos de finalización despois da última estrofa.
b)Dobre: repretición dunha palarba en lugares simétricos da estrofa.o dobre e o mozdobre son dous recursos abondosamente utilizados neste tipo de cantigas. O dobre consiste na repetición dunha palabra en dous lugares simétricos dunha estrofa:
Pero non devía a perder
ome, que ja o sen non ha,
de con sandece ren dizer;
e con sandece digu’eu ja:os olhos verdes que eu vi
me fazen ora andar assí.
Johán García de Guilhade
Cando a palabra vai ao final do verso chámaselle palabra- rima.
c)Mordobre: repetición do mesmo lexema con diferentes morfemas con variación das terminacións (habitualmente, formais verbais). Cando ocupa a posición de rima recibe o nome de rima-derivada:
Se eu podesse desamar
a quen me sempre desamou,
e podess’algún mal buscar
a quen me sempre mal buscou!
Assí me vingaría eu,
se eu podesse coita dar,
a quen me sempre coita deu.
Pero da Ponte
D) Tópicos:nas cantigas de amor segundo o que nelas se fale aparecen varios tópicos que son como temas que o poeta toca na súa cantiga.Son actitudes que el vai ter respecto da súa senhor.
1 Mesura: non dicir o nome da súa amada e usar a palabra senhor pois as súas composicións van adicadas a mulleres casadas.
2 Coita de amor: aparece cando na cantiga o poeta sofre por un amor non correspondido. Pode chegar á morte por amor.
3 Fin´amors: el amósase coma un vasalo ante a sua amada,pois ela é un ser superior.
4 Joi de amor: a felicidade por ser o amor correspondido.
Xeralmente nas CANTIGAS DE ESCARNIO E MALDIZER temos:
Clasifícanse en subxéneros dependendo do eixe temático que nelas se desenvolva:
1) Cantigas dirixidas contra outros poetas:
Neste grupo entran todas aquelas cantigas en que trobadores, segreis e xograres atácanse uns aos outros en
todos os planos da vida pública ou privada.
2) Cantigas contra as soldadeiras:
As soldadeiras son bailarinas ou cantareiras que acompañaban á corte en tódolos seus desprazamentos.
Tódalas súas virtudes, os seus vicios e, sobre todo, a súa bellice, será obxeto de escarnio. Amáis coñecida é
María Balteira ou María Pérez.
3) Parodias da cantiga de amor, de amigo e da poesía heroica:
Neste grupo os trobadores búrlanse de sí mesmos, fan escarnio da coita, da sanha da senhor e da morte de amor.
É magnífico o ciclo adicado a Roi Queimado, pedindo xa que morra dunha vez.
4) Sátira das clases sociais:
Por el pasan tódolos grupos sociais (alfaiates, médicos, avogados, ... ??non aparecen
labregos nin grupos non burgueses??) e sobre todo os grupos eclesiásticos e a aristocracia.por cardenais, bispos, abades, ...son escanecidos polos seus
Dentro da nobreza, os máis vilipendiados serán os infanzóns, que é o estrato máis baixo da aristocracia, (o que serán logo fidalgos)
5) Sátiras político- guerreiras:
Xira en torno a dous temas:
a) a covardía dos nobres portugueses que entregaron os castelos a Afonso de Bologna
b) a covardía dos que abandonaron a Afonso X no campo de batalla na guerra contra Granada
6) Sátiras morais:
Son un grupo reducido no que o trobador expresa a súa amargura a a súa disconformidade co mundo.